հայր
亚美尼亚语
其他形式
- հեր (her) (口语, 方言)
词源
借自古典亚美尼亚语 հայր (hayr)。继承词为հեր (her)。
发音
音频 (东亚美尼亚语)
名词
հայր • (hayr)
变格
or-类，有生 (东亚美尼亚语)
| 单数 | 复数 | |||
|---|---|---|---|---|
| 主格 | հայր (hayr) | հայրեր (hayrer) | ||
| 与格 | հոր (hor) | հայրերի (hayreri) | ||
| 夺格 | հորից (horicʿ) | հայրերից (hayrericʿ) | ||
| 工具格 | հորով (horov) | հայրերով (hayrerov) | ||
| 方位格 | — | — | ||
| 定 | ||||
| 主格 | հայրը/հայրն (hayrə/hayrn) | հայրերը/հայրերն (hayrerə/hayrern) | ||
| 与格 | հորը/հորն (horə/horn) | հայրերին (hayrerin) | ||
| 第一人称所有格 | ||||
| 主格 | հայրս (hayrs) | հայրերս (hayrers) | ||
| 与格 | հորս (hors) | հայրերիս (hayreris) | ||
| 夺格 | հորիցս (horicʿs) | հայրերիցս (hayrericʿs) | ||
| 工具格 | հորովս (horovs) | հայրերովս (hayrerovs) | ||
| 方位格 | — | — | ||
| 第二人称所有格 | ||||
| 主格 | հայրդ (hayrd) | հայրերդ (hayrerd) | ||
| 与格 | հորդ (hord) | հայրերիդ (hayrerid) | ||
| 夺格 | հորիցդ (horicʿd) | հայրերիցդ (hayrericʿd) | ||
| 工具格 | հորովդ (horovd) | հայրերովդ (hayrerovd) | ||
| 方位格 | — | — | ||
古亚美尼亚语
词源
源自原始亚美尼亚语 *hayir，源自*hatir，源自原始印欧语 *ph₂tḗr。参见հօր (hōr)、հարբ (harb)。
名词
հայր (hayr)
- 父亲，爸爸
- հայր եւ մայր ― hayr ew mayr ― 父母，双亲
- հարք մեր ― harkʿ mer ― 祖先 (字面意思是“我们的父亲们”)
- որդի ի հօրէ ― ordi i hōrē ― 从父到子
- իբրեւ զհայր ― ibrew zhayr ― 慈父般的
- ազնիւ, բարեգութ հայր ― azniw, baregutʿ hayr ― 好的、温柔的父亲
- սիրտ, գութ, սէր հօր ― sirt, gutʿ, sēr hōr ― 父亲之心、温柔、爱；父爱
- սիրել, պատուել զհայր, զօրավիգն լինել հօրին ― sirel, patuel zhayr, zōravign linel hōrin ― 爱、尊重、帮助自己的父亲
- յաւելուլ առ հարս ― yawelul aṙ hars ― 死亡
- ննջեաց ընդ հարս իւր ― nnǰeacʿ ənd hars iwr ― 他和他父亲一起睡觉
- հայր որդւովք բերկրեալ ― hayr ordwovkʿ berkreal ― 对孩子们感到高兴的父亲
- Հայր երկնաւոր, գթութեան ― Hayr erknawor, gtʿutʿean ― 仁慈的天父
- հայրն Յովսէփ ― hayrn Yovsēpʿ ― 圣若瑟
- հայր աշխարհի ― hayr ašxarhi ― 亚当 (字面意思是“世界之父”)
- բարեյիշատակ հայրն Իսահակ ― bareyišatak hayrn Isahak ― 先父伊萨克
- հայր մեր ― hayr mer ― 主祷文
- (比喻) 领导者，领袖；创立者，建立者；发明者，作者
- հայր հայրենեաց ― hayr hayreneacʿ ― 国父
- հայր ժողովրդեան ― hayr žołovrdean ― 人民之父
- հայր աղքատաց ― hayr ałkʿatacʿ ― 穷人之父
- քերթողաց հայր ― kʿertʿołacʿ hayr ― [亚美尼亚]文学之父（莫夫谢斯·霍列纳齐）
- հայր պատմագրաց ― hayr patmagracʿ ― 历史学之父（希罗多德）
- հայր մարդպետ ― hayr mardpet ― 大太监
- 对神职人员的称呼
- յարգոյ հայր ― yargoy hayr ― 牧师大人
- հարք եկեղեցւոյ ― harkʿ ekełecʿwoy ― 教父，天主教会早期宗教作家及宣教师
- հարք միանձունք ― harkʿ mianjunkʿ ― 老隐士
- հայր սուրբ ― hayr surb ― 圣父；教皇
- հայր խոստովանութեան ― hayr xostovanutʿean ― 聆听忏悔的神父
- հոգեւոր հայր ― hogewor hayr ― 精神父亲，聆听忏悔的牧师
变格
不规则
| 单数 | 复数 | ||
|---|---|---|---|
| 主格 | հայր (hayr) | հարք (harkʿ) | |
| 属格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարց (harcʿ) | |
| 与格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարց (harcʿ) | |
| 宾格 | հայր (hayr) | հարս (hars) | |
| 夺格 | հօրէ = հաւրէ (hōrē = hawrē) | հարց (harcʿ) | |
| 工具格 | հարբ (harb) | հարբք (harbkʿ) | |
| 方位格 | հօր = հաւր (hōr = hawr) | հարս (hars) | |
| 复数属格-与格形式可作հարանց (harancʿ)；复数工具格形式可作հարամբք (harambkʿ) | |||
用法说明
本词有以下结合形：հայր- (hayr-)、հօր- (hōr-)、հարանց- (harancʿ-)、յօր- (yōr-)。
衍生词汇
- աբբահայր (abbahayr)
- ամենահայր (amenahayr)
- անհայր (anhayr)
- անհայրութիւն (anhayrutʿiwn)
- աշխարհահայր (ašxarhahayr)
- աստուածահայր (astuacahayr)
- զուգահայր (zugahayr)
- թագաւորահայր (tʿagaworahayr)
- խոստովանահայր (xostovanahayr)
- կնքահայր (knkʿahayr)
- կնքահայրութիւն (knkʿahayrutʿiwn)
- համահայր (hamahayr)
- համհօրեայ (hamhōreay)
- հայրաբար (hayrabar)
- հայրաբարոյ (hayrabaroy)
- հայրաբարու (hayrabaru)
- հայրաբուղխ (hayrabułx)
- հայրաբուն (hayrabun)
- հայրագիր (hayragir)
- հայրագրութիւն (hayragrutʿiwn)
- հայրազեղծ (hayrazełc)
- հայրախեղդ (hayraxełd)
- հայրախնամ (hayraxnam)
- հայրածին (hayracin)
- հայրակամ (hayrakam)
- հայրական (hayrakan)
- հայրակեր (hayraker)
- հայրակոչ (hayrakočʿ)
- հայրահալած (hayrahalac)
- հայրանամ (hayranam)
- հայրանարգ (hayranarg)
- հայրանարգու (hayranargu)
- հայրանման (hayranman)
- հայրանուն (hayranun)
- հայրանունական (hayranunakan)
- հայրաշարժ (hayrašarž)
- հայրապատուէր (hayrapatuēr)
- հայրապետ (hayrapet)
- հայրապետաբար (hayrapetabar)
- հայրապետախումբ (hayrapetaxumb)
- հայրապետական (hayrapetakan)
- հայրապետանամ (hayrapetanam)
- հայրապետանոց (hayrapetanocʿ)
- հայրապետարան (hayrapetaran)
- հայրապետութիւն (hayrapetutʿiwn)
- հայրապէս (hayrapēs)
- հայրասէր (hayrasēr)
- հայրասպան (hayraspan)
- հայրասպանութիւն (hayraspanutʿiwn)
- հայրատանջ (hayratanǰ)
- հայրատեաց (hayrateacʿ)
- հայրատունկ (hayratunk)
- հայրատուր (hayratur)
- հայրափափաք (hayrapʿapʿakʿ)
- հայրենադիր (hayrenadir)
- հայրենազիրկ (hayrenazirk)
- հայրենազուրկ (hayrenazurk)
- հայրենական (hayrenakan)
- հայրենակատար (hayrenakatar)
- հայրենասէր (hayrenasēr)
- հայրենատուր (hayrenatur)
- հայրենաւանդ (hayrenawand)
- հայրենեան (hayrenean)
- հայրենի (hayreni)
- հայրիկ (hayrik)
- հայրութիւն (hayrutʿiwn)
- հայրունակ (hayrunak)
- հայրօրէն (hayrōrēn)
- հայրօրէնաբար (hayrōrēnabar)
- հարանցամոյն (harancʿamoyn)
- հոմահայր (homahayr)
- հօրաբարոյ (hōrabaroy)
- հօրածին (hōracin)
- հօրական (hōrakan)
- հօրամոյն (hōramoyn)
- հօրաքեռորդի (hōrakʿeṙordi)
- հօրաքոյր (hōrakʿoyr)
- հօրեղբայր (hōrełbayr)
- հօրեղբօրորդի (hōrełbōrordi)
- հօրորդի (hōrordi)
- հօրորդութիւն (hōrordutʿiwn)
- հօրքոյր (hōrkʿoyr)
- մարգարէահայր (margarēahayr)
- միահայր (miahayr)
- նախահայր (naxahayr)
- նախահայրեան (naxahayrean)
- որդեհայրութիւն (ordehayrutʿiwn)
- որդեհօրութիւն (ordehōrutʿiwn)
- սանահայր (sanahayr)
- սկզբնահայր (skzbnahayr)
- քաջահայր (kʿaǰahayr)
- քերթողահայր (kʿertʿołahayr)
- քրիստոսահայր (kʿristosahayr)
相关词汇
- յօրայ (yōray)
派生语汇
参考资料
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “հայր”, Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (亚美尼亚语), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume版, Yerevan: University Press
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “հայր”, Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (古典亚美尼亚语), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Fortson, Benjamin W. (2010) Indo-European Language and Culture: An Introduction [印欧语系与文化：绪论], 第二版, 牛津: Blackwell, 页387, 389
- Godel, Robert (1975) An introduction to the study of classical Armenian, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 页34
- Template:R:xcl:Martirosyan
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “հայր”, Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
